Licencjonowanie zawodowe edit
Licencjonowanie zawodowe, zwane również licencją zawodową, jest formą regulacji rządowej wymagającą licencji na wykonywanie określonego zawodu lub powołania w celu uzyskania odszkodowania. Zawody, które mogą mieć duży negatywny wpływ na osoby fizyczne, takie jak lekarze i prawnicy, wymagają licencji zawodowych w większości krajów rozwiniętych, ale wiele systemów prawnych wymaga również licencji dla zawodów bez takiego ryzyka, takich jak hydraulicy, kierowcy taksówek i elektrycy. Licencjonowanie tworzy barierę regulacyjną w dostępie do zawodów licencjonowanych, co skutkuje wyższymi dochodami dla osób posiadających licencje i zwykle wyższymi kosztami dla konsumentów.
Zwolennicy licencjonowania argumentują, że wymóg posiadania licencji chroni interes publiczny, utrzymując niekompetentne i pozbawione skrupułów jednostki z dala od pracy ze społeczeństwem. Niewiele jest jednak dowodów na to, że ma to wpływ na ogólną jakość usług świadczonych klientom przez osoby wykonujące zawód regulowany.
Historia edit
Licencjonowanie jest jedną z najszybciej rozwijających się instytucji rynku pracy w Stanach Zjednoczonych. Wykres pokazuje wzrost liczby licencji zawodowych w stosunku do spadku liczby członków związków zawodowych od lat 50.
Do 2008 r. udział licencji zawodowych w Stanach Zjednoczonych wzrósł do 29% siły roboczej, z poziomu poniżej 5% w latach 50. Z kolei związki zawodowe stanowiły aż 33% siły roboczej w USA w latach 50-tych XX wieku, ale do roku 2008 spadły do poziomu poniżej 12% siły roboczej w USA.
Skutki ekonomiczne edit
Jedna prosta teoria licencjonowania zawodowego przewiduje bez kosztową dostawę bezstronnych, zdolnych stróżów i egzekutorów. Strażnicy sprawdzają osoby wchodzące do zawodu, zabraniając wejścia tym, których umiejętności lub charakter sugerują tendencję do osiągania wyników niskiej jakości. Natomiast egzekutorzy monitorują posiadających licencje i dyscyplinują tych, których wyniki są poniżej standardu, karami, które mogą obejmować cofnięcie licencji niezbędnej do wykonywania zawodu. Zakładając, że wejście na rynek i wydajność są kontrolowane w ten sposób, jakość usług w zawodzie będzie niemal automatycznie utrzymywana na poziomie lub powyżej standardów określonych przez stróża zawodu. W ramach tego podejścia tylko ci, którzy mają środki na inwestycje w szkolenia i zdolność do wykonywania pracy są w stanie wejść do zawodu.
Wprowadzenie ekonomii do tego mechanicznego skądinąd modelu poprzez zwrócenie uwagi na fakt, że kluczowa kara dla posiadających licencje - groźba cofnięcia licencji - nie może znaczyć wiele, jeśli mogą łatwo powrócić do zawodu, np. przenosząc się do nowej firmy lub przechodząc do alternatywnego zawodu z niewielką utratą dochodów.
W tych okolicznościach, w celu zapewnienia, że utrata licencji pociągnie za sobą znaczące straty finansowe, może być konieczne podjęcie celowych działań dyscyplinarnych wobec posiadaczy licencji. Takie dodatkowe kroki mogłyby obejmować nałożenie grzywien, poprawę kontroli w celu zapobieżenia ponownemu wejściu na rynek pracy wydalonych praktyków lub wymaganie od wszystkich obecnych na rynku podmiotów wpłacenia kapitału, który uległby przepadkowi w przypadku utraty licencji. Aby zrównoważyć możliwość, że posiadacze licencji mogliby przenieść się do innych zawodów, w których utrata dochodów jest niewielka, można by zaostrzyć wymogi dotyczące wejścia na rynek w celu ograniczenia podaży i stworzenia warunków monopolistycznych czynszów w ramach licencjonowanego zawodu. Groźba utraty tych monopolistycznych czynszów mogłaby w zasadzie zachęcić do utrzymania standardów jakości. Może to również prowadzić do wzrostu inwestycji w kapitał ludzki w celu spełnienia dodatkowych wymogów. Czynsze mogłyby również motywować potencjalnych uczestników do inwestowania w szkolenia na wysokim poziomie w celu uzyskania dopuszczenia. Sugeruje to, że licencjonowanie może podnieść jakość w branży poprzez ograniczenie podaży, podwyższenie płac pracy i wzrost cen produkcji. Rosnące ceny mogą sygnalizować albo poprawę jakości ze względu na postrzegane lub rzeczywiste podnoszenie kwalifikacji, albo ograniczenia w podaży pracowników podlegających regulacji.
Zawody regulowane przez państwo mogą wykorzystywać instytucje polityczne do ograniczania podaży i podnoszenia płac licencjonowanych praktyków. Osoby, które już przez długi czas wykonują zawód licencjonowany i nie muszą spełniać nowo ustanowionego standardu, mogą doprowadzić do pewnego rodzaju monopolu. Osoby, które w przyszłości będą próbowały podjąć pracę w zawodzie, będą musiały borykać się z większymi trudnościami w spełnieniu nowych wymogów dotyczących wejścia.
Dodatkowym skutkiem licencjonowania jest to, że osoby, które nie mogą w ogóle wykonywać zawodu w wyniku regulacji, mogą następnie wejść w zawód nielicencjonowany, przesuwając krzywą podaży i obniżając płace w tych nieuregulowanych zawodach. Jeżeli wymagania licencyjne zawierają elementy wymaganego ogólnego kapitału ludzkiego, możliwe jest, że pracownicy ci mogą podnieść średni poziom umiejętności w swoim nowym zawodzie.
Krajowe Biuro Badań Ekonomicznych w 2017 r. stwierdziło, że licencjonowanie zawodowe w różnych stanach amerykańskich znacznie ograniczyło migrację osób w zawodach, w których licencje różnią się między stanami: "Wskaźnik migracji między stanami dla osób wykonujących zawody z państwowymi wymaganiami dotyczącymi egzaminów licencyjnych jest o 36% niższy w porównaniu z osobami wykonującymi inne zawody. Członkowie licencjonowanych zawodów z krajowymi egzaminami licencyjnymi nie wykazują żadnych dowodów na ograniczoną migrację międzypaństwową". Autorzy twierdzą, że może to przyczynić się do spadku liczby zmian pracy w Stanach Zjednoczonych.
Dowody na wpływ licencji zawodowych edit
Dobrze wiadomo, że licencjonowanie zawodowe może służyć jako bariera wejścia na rynek pracy, powodująca zmniejszenie zatrudnienia, monopolistyczne czynsze dla pracowników w zawodzie i wyższe ceny dla konsumentów (Friedman, 1962).
Kleiner i Krueger pokazują, że po kontroli wykształcenia, doświadczenia na rynku pracy, zawodu i innych kontroli, licencjonowanie wiąże się z 15-18% premią płacową na rynku pracy. Szacunki te mogą częściowo odzwierciedlać premię za wyższy niemierzony kapitał ludzki, ale są one również spójne i prawdopodobnie w dużej mierze związane z czynszami.
Trwają prace empiryczne nad wpływem licencjonowania na poziom zatrudnienia lub stopy wzrostu, ale istniejące szacunki wskazują, że mogą one być duże. Kleiner badał wskaźniki wzrostu zatrudnienia w stanach o zawodach wyższych i niższych wymaganiami w zakresie licencjonowania zawodowego. W szczególności porównuje wzrost zatrudnienia w latach 1990-2000 w zawodach, które są licencjonowane w niektórych państwach, do tych samych zawodów, które nie są licencjonowane w innych państwach. W celu uwzględnienia różnic we wskaźnikach wzrostu między państwami, Kleiner porównał również stopę wzrostu zawodów, które są albo w pełni licencjonowane, albo w pełni nielicencjonowane w obu stanach. Wykorzystując analizę regresji "różnica w różnicy", Kleiner odkrył, że zawody częściowo licencjonowane charakteryzowały się o 20 procent niższą stopą wzrostu w stanach, w których występowało licencjonowanie w stosunku do stanów bez licencji i w stosunku do różnic w tempie wzrostu między tymi zestawami stanów w pełni licencjonowanych i w pełni nielicencjonowanych zawodów. Oszacowanie to sugeruje, że licencjonowane zawody, które w latach 1990–2000 wzrosło o 10%, wzrosłoby o 12%, gdyby nie było uregulowane.
Ponieważ licencje zawodowe różnią się w zależności od państwa, kolejnym kanałem, poprzez który licencje mogą wpływać na zatrudnienie, jest ograniczona mobilność. Mnogość przepisów powoduje wzrost kosztów związanych z mobilnością międzypaństwową pracowników w tych zawodach. Spowoduje to wolniejsze dostosowanie kosztów, co może skutkować wzrostem bezrobocia.
Ponieważ ogranicza zatrudnienie, udzielanie licencji może również prowadzić do wzrostu cen usług, z którymi borykają się konsumenci. Zostało to udokumentowane w wielu badaniach, w tym w Shepard (1978), Bond (1980), Cox i Foster (1990), oraz Kleiner i Todd (2009).
Chociaż nie jest obecnie możliwe dokładne oszacowanie skutków znacznego ograniczenia licencji zawodowych, zarówno teoria, jak i dostępne dowody sugerują, że taka redukcja mogłaby przełożyć się na znacznie wyższe zatrudnienie, lepsze dopasowanie do potrzeb rynku pracy i większą satysfakcję klientów. W szczególności skorzystaliby konsumenci o niskich dochodach, ponieważ zmniejszenie barier wejścia na rynek spowodowałoby obniżenie cen świadczonych usług (Shapiro, 1986 oraz Cox i Foster, 1990).
Bez przeprowadzenia szczegółowej analizy na poziomie zawód po zawodzie i na poziomie państwa, ekonomiści nie mogą określić, które zawody można uzasadnić na podstawie kryterium jakości, choć przeprowadzone badania wykazały przynajmniej w kilku przypadkach, że na różnych etapach przyznawania licencji zmniejszają zatrudnienie, ale nie skutkują lepszymi usługami (Kleiner, 2013). Na przykład Kleiner i Kudrle (2000) stwierdzają, że licencjonowanie zawodowe lekarzy dentystów nie prowadzi do poprawy mierzonych wyników leczenia stomatologicznego pacjentów, ale wiąże się z wyższymi cenami niektórych usług, prawdopodobnie dlatego, że jest ich mniej.
Alternatywy edit
Rządowe regulacje edit
Aby odróżnić różne formy regulacji, istnieją trzy formy rządowej regulacji zawodów:
- Licencjonowanie: Licencjonowanie odnosi się do sytuacji, w których nielegalne jest odpłatne wykonywanie określonego zakresu czynności bez uprzedniego uzyskania licencji. Potwierdza to, że posiadacz licencji spełnia określone standardy kompetencji. Do pracowników, którzy potrzebują takich licencji do wykonywania zawodu, należą lekarze, prawnicy, pielęgniarki, inżynierowie budownictwa i geodeci.
- Certyfikacja państwowa: jest generalnie konieczna w celu uzyskania licencji na wykonywanie zawodu. Wymagania certyfikacyjne obejmują zdanie znormalizowanego testu państwowego oraz dowód minimalnego doświadczenia w pracy pod nadzorem licencjonowanego praktykującego. Nowe osoby rozpoczynające pracę w zawodzie mogą rozpocząć pracę jako stażyści, na przykład "czeladnik elektryk". Niektórzy pracownicy wykonujący dany zawód mogą nigdy nie otrzymać certyfikatu i licencji, ale mogą kontynuować pracę pod nadzorem licencjonowanej osoby na czas nieokreślony.
- Rejestracja: Rejestracja odnosi się do sytuacji, w których można zarejestrować swoje nazwisko i adres oraz kwalifikacje w odpowiednim organie regulacyjnym. Rejestracja stanowi standard, który pozwala na wpisanie się na listę, ale skargi konsumentów lub niewłaściwe wpisanie danych uwierzytelniających mogą skutkować usunięciem z listy.
Uprawnienia zawodowe edit
W przeciwieństwie do regulacji rządowych, dobrowolna certyfikacja zawodowa może być wykorzystana do wykazania kompetencji bez szkodliwych skutków ekonomicznych zalegalizowanych barier zawodowych. Przykłady stowarzyszeń zawodowych i stowarzyszeń handlowych, które zapewniają dobrowolną certyfikację zawodową w różnych dziedzinach, obejmują:
- National Institute for Automotive Service Excellence
- CompTIA
- (ISC)
- Project Management Institute
- American Meteorological Society